Helezon Yayı Nedir?

Bir aracın süspansiyonunun ayrılmaz bir parçası olan helezon yaylar, yoldan gelen şoku sönümleyecek şekilde tasarlanır. Spiral yay olarak da bilinen helezon yaylar, seyahat esnasında karşılaşılan çukur, tümsek ve engebe gibi etkenlerin araç içine yansıyan sarsıntı ve ses etkilerini ortadan kaldırmaya yardımcı olur. Dingiller ile araç karoserinin birleştiği noktaya konumlandırılan yaylar, sadece tekerleklerin değil araç içindeki tüm parçaların sarsıntısız ve güvenli bir şekilde kullanılmasını sağlar.

Helezon Yay Ne İşe Yarar?

Binek araçlar, motosikletler ve hafif ticari araçların büyük bir çoğunluğunda yay sistemleri kullanılır. Ağır vasıtalarda ise genellikle makas tipi yay sistemleri tercih edilir. Helezon yaylar; ağırlığı dengeleme, şok emme, enerji salınımını düzenleme ve sert darbeleri yumuşatma gibi görevleri üstlenerek araç parçalarının korunmasını sağlar. Aracın yapısına, konfor seviyesine ve sürüş dinamiklerine uygun olarak tasarlanan yay modelleri mevcuttur. Aracın üzerinde yer alan orijinal helezon yay setleri, o araca tam uyumlu olacak şekilde tasarlanır. Konfor ve seyahat önceliğine sahip araçlarda yaylar daha esnek ve yumuşaktır. Bu sayede daha konforlu ve sessiz bir sürüş sağlanır. Spor araçlara ise çok daha rijit ve sert bir yay sistemi eklenir. Böylece yol tutuşu ve manevra kabiliyeti en üst seviyeye taşınır.

Helezon Yay Yükseltme Takozu

Aracın yüksekliğini artırmak için eklenen helezon yay yükseltme takozları, yay arasına ve üzerine takılabilir. Altı yere yakın araba modellerinde sıklıkla tercih edilen yükseltme işlemi, bozuk arazide tampon ve marşpiyel gibi alt parçaların yere sürtünmesini önler. Aracı yükselterek daha yukarıdan bir sürüş deneyimi sağlar. Yükseltme takozları aracın doğal sönümleme ve yol tutuşu yeteneklerini zayıflatabilir. Bu nedenle çoğunlukla tavsiye edilmez.

Helezon Yay Ömrü

Helezon yay ömrü; aracın markası, modeli, türü, üretim yılı ve arazi özellikleri gibi detaylara bağlı olarak değişebilir. Otomobil, SUV ve ticari araçların yük taşıma ve kullanım öncelikleri farklıdır. Bu nedenle değişim aralıkları da değişkenlik gösterir. Genel olarak ise 150.000-200.000 km aralığındaki tüm araçların amortisör ve yay setlerini kontrol ettirmeleri tavsiye edilir. Kırılan, deforme olan, esnekliğini kaybeden ve kısalan yayların yenisi ile değiştirilmesi gerekir.

Helezon Yayı Değişimi

Helezon yay değişimi oldukça teknik ve profesyonel destek gerektiren bir işlemdir. Parçaların sökülmesi ve birbirinden ayrılması için özel ekipmanlara ihtiyaç duyulur. Aracın tüm tekerleklerinin yükten arındırılarak yükseltilmesi önemlidir. Bu işlem için de lift asansörlerinden yararlanılabilir. Aracın altında yer alan parçalara ulaşmak ve parça değişimi yapmak için oto servislerinden destek alabilirsiniz.

Helezon Yayı Nasıl Takılır?

Aşağıdaki adımlara uygun olarak helezon yay değişimi yapılabilir:

Araç, dört tekerleği boşta olacak şekilde lifte alınarak yükseltilir.
Aracın tüm ağırlığının lifte aktarılması, tekerleklerin elle hareket ettirilebilecek
İlk olarak tekerlekler ardından da amortisör civataları sökülür.
Araç gövdesine bağlı parçalar sıralı bir şekilde çıkartılır.
Boşta kalan amortisör takım halinde sökülür.
Amortisör, takoz, yay ve bağlantı parçaları set halinde bir aradadır.
Takoz ve amortisör bijon anahtarı desteğiyle sökülerek yaydan ayrılır.
Aynı işlemler tersten uygulanarak yeni parça, amortisör tablasına bağlanarak toplanır.

Helezon Yayı Neden Kırılır?

Araçlarda yer alan helezon yaylar, ısıl işlem yöntemiyle ve dayanıklı metaller kullanılarak yekpare şekilde üretilir. Dolayısıyla oldukça dayanıklı ve uzun ömürlüdür. Helezon yaylar, düzgün yollarda ve normal şartlarda uzun yıllar boyunca kullanılabilir. Bozuk yollar, agresif sürüş tarzı, ani fren yapmak ve aracı haddinden fazla yüklemek gibi hususlar ise yayların daha hızlı yorulmasına ve deforme olmasına neden olur. Deforme olan yaylar zaman içinde kısalarak veya burkularak incelir. Belirli noktalardan ekstra yük alan parçalar yüksek ağırlığın da etkisiyle kırılabilir. Yayların deformasyon sürecini hızlandıran bir diğer etken ise iklim koşullarıdır. Gece gündüz arasındaki sıcaklık farkları, nem, deniz tuzu ve çamur gibi çevresel koşullar, parçalar üzerindeki demir yorgunluğunu artırır.

Helezon Yayı Kırılırsa Ne Olur?

Helezon yaylarının kırılmasının sürüş üzerinde önemli etkileri olur. Helezon yaylar, düz yolda, eğimli yolda ya da çukurlarla dolu bir yolda giderken aracın sorunsuz bir şekilde ilerlemesini sağlar. Yaylar kırıldığında kasa dengesi bozulacağı için akıcı bir sürüş deneyimi sağlanamaz. Tekerleğin girdiği her çukur veya tümsek, aracın içinde doğrudan hissedilir. Ayrıca hız tümseklerinden geçerken veya manevra yaparken araçta sert zıplamalar ve gıcırtı şeklinde sesler de duyulabilir.

Helezon Yayı Ses Yapar Mı?

Helezon yayı normalde sessiz bir şekilde çalışır. Araçta ekstra yük varsa ve araç yüksek limitlerde kullanılıyorsa yaylardan ufak miktarda ses gelebilir. Kırılan bir yaydan ise hemen her koşulda ses duyabilmek mümkündür. Aracın dengesi ve ağırlık merkezi bozulacağı için yaylara binen yük de orantısız şekilde değişir. Araç altından gıcırtı, tıkırtı ya da sert vuruntu şeklinde rahatsız edici sesler gelir.

Helezon Yayı Arızası Nasıl Anlaşılır?

Helezon yayları kullanıma bağlı olarak orijinal yapısını ve formunu yitirebilir. Bu durumda yaylarda kısalmalar, ezilmeler veya eğilmeler oluşur. Boyu azalan helezon, aracın sürüş esnasında sağa veya sola doğru çekmesine, gürültülü ve sarsıntılı hareket etmesine neden olabilir. Kırık yayın anlaşılması ise çok daha kolaydır. En ufak bir çukurda bile yüksek sarsıntı ve gürültü oluşur. Kırılan, eğilen ya da ömrünü tüketen helezon yayının en kısa sürede orijinali ile değiştirilmesi gerekir.