Aks Nedir? Aks Arızası Nasıl Anlaşılır?
Aks çeşitleri nelerdir, arızalanırsa nasıl anlaşılır, ne yapmak gerekir gibi önemli bilgilerin yer aldığı blog yazımıza tıklayın!
Halk arasında dingil adıyla da anılan aks, motorlu araçlarda diferansiyel sisteminden çıkan dönme hareketini tekerleklere ileten çelik mildir. Bir diğer deyişle motorun sağladığı gücü ve torku tekerleğe aktaran parçadır. Bunu yaparken yolcular da dahil olmak üzere aracın tüm yükünü üstlenir. Ayrıca araç hızlanırken, viraj girişlerinde, viraj çıkışlarında ya da frene basıldığında güvenliği ve konforu sağlamakla yükümlüdür.
Diferansiyelde sol ve sağ tarafta olmak kaydıyla iki tane aks yer alır. Aksları oluşturan genel aksamlar keçe, rulman ve körüklerdir. Aksların merkezlenmesini sağlayan aks rulmanları, aks kovanında yer alır. Aks keçeleri, aks kovanına monte edilir ve aks kovanı ile aks mili arasındaki yağın sızmasını engeller. Aks körükleri ise aksın iç ve dış bölümünde yer alır. Dışarıdan gelebilecek yabancı maddelerin rulmanlara girmemesini sağlar.
Akslar, aracın önden ya da arkadan çekişli olmasına göre farklılık gösterir. Örneğin, önden çekişli araçlarda sol ve sağ yanlarda bulunan aks boyları ve bağlantı biçimleri farklıdır. Arkadan çekişlilerde ise aks boyları birbirlerine eşittir.
Aks Çeşitleri Nelerdir?
Aks, kullanılacağı aracın sınıfına göre farklı özelliklere sahip olur.
Yarım Serbest Aks: Bazı otomobillerde, 4x4 modellerin arka akslarında ve kamyonetlerde kullanılır. Araçlarda sıkça kullanılan aks modelidir.
Tam Serbest Yüzücü Aks Mili: Diğer aks çeşitleri yükle de ilgiliyken tam serbest yüzücü aks, diferansiyelden gelen dönüş hareketini tekerleğe iletir. Yükle ilgili işler ise tekerlek göbeği tarafından yapılır.
Üç Çeyrek Serbest Aks Mili: Uç kısmı konik olan bu aks tipi, tekerleğe cıvatalı olarak kullanılır.
Aks Arızası Nasıl Oluşur?
Öncelikle, aks arızasının önemli ve tehlikeli bir durum olduğunu belirtmek gerekir. Çünkü akslar aracın tüm yükünü taşıyan ve güvenliği sağlayan en önemli parçalardan biridir. Bu sebeple herhangi bir arıza durumunda aks tamiri için profesyonellerden yardım almak gerekir. Bu tür durumlarda maliyetlerin ve aks fiyatlarının aracın modeline göre değişiklik göstereceğini unutmamak gerekir. Akslarda oluşabilecek arıza çeşitlerini ise şöyle sıralayabiliriz:
Rulman bozulması
Aks arızaları arasında en sık görülen problemlerden biridir. Genellikle dışarıdan alınan darbeler sonucunda oluşur. Bunun dışında rulmanların üzerinde zamanla oluşabilecek aşınmalar veya rulmanın olması gerekenden fazla sıcak olması da bozulmaya sebep olabilir. Aks arızası ses yapar mı, sorusunun en net cevabını rulman bozulmasında almak mümkündür. Çünkü eğer böyle bir hasar oluşmuşsa araçtan normalin dışında, uğultu şeklinde sesler duyulmaya başlanır.
Aşırı yük
Her aracın yük taşıma kapasitesi bellidir. Bilgiler ruhsatlarda da yer alır. Bunu dikkate alarak araca yükleme yapılmalıdır. Aksi takdirde aks aşırı yük altında kalarak çeşitli bozulmalar ortaya çıkabilir.
Aks keçesi deformesi
Akslar bir diğer sıkça karşılaşılan sorun, aks keçesinin deforme olmasıdır. Her ne kadar büyük bir sorun gibi görülmese de yağ kaçaklarına sebep olabileceğinden frenlerin düzgün çalışmamasına neden olabilir.
Darbe
Aracı sürerken tekerleklerin döndüğü bölgede aksların hizasına darbe yapabilecek taş, odun ya da farklı cisimlere vurmaktan kaçınmak gerekir. Çünkü bu tür darbeler aksların kırılmasına yol açabilir.
Bozulma
Her ne kadar çok dayanıklı parçalar olsalar da akslar fark edilmeyen ya da gözle görülmeyen sebeplerden dolayı bozulabilir. Bu arızayı da araçtan normalin dışında gelen seslerden anlamak mümkündür. Aks kafası da sık bozulan parçalardan biridir. Aks arızası titreme yapar mı, sorusunun cevabı da aslında burada gizlidir. Direksiyonda olmaması gereken titremeler yaşanır; bu durum aracın ve sürücünün hareket kabiliyetini kısıtlar.